از کار پانکراس در بدن چه می دانید؟!

پانکراس یا لوزالمعده غده ای است که دو وظیفه اصلی در بدن دارد، تولید آنزیم برای هضم غذا و تولید هورمون های انسولین و گلوکاگون برای کمک به کنترل قند خون.

پانکراس در قسمت فوقانی شکم در جلوی ستون فقرات و پشت شکم قرار دارد. طول آن تقریباً 20 سانتی متر است و دارای چهار بخش؛ سر، گردن، بدنه و دم است. سر لوزالمعده توسط دوازدهه احاطه شده است که اولین قسمت روده کوچک است. بدنه لوزالمعده در پشت معده و دم پانکراس در کنار طحال قرار دارد.

یک مجرای اصلی در پانکراس وجود دارد که از تمام طول پانکراس می گذرد. این مجرا آنزیم های گوارشی را از دهانه کوچکی به نام آمپول واتر (Vater) وارد روده کوچک می کند. دو مجرای صفراوی نیز وجود دارد که از کبد خارج شده و به هم می پیوندند و به مجرای صفراوی مشترک تبدیل می شوند. انتهای مجرای صفراوی مشترک با مجرای پانکراس در آمپول واتر برخورد می کند و صفرا را به دوازدهه تخلیه می کند. اگر پانکراس به درستی عمل نکند درمان جایگزین برای آنزیم های پانکراس مورد نیاز است وگرنه منجر به دیابت می شود.

عملکرد پانکراس

پانکراس از این نظر منحصر به فرد است که هم غده درون ریز و هم غده برون ریز است. به عبارت دیگر، لوزالمعده دارای عملکرد دوگانه ترشح هورمون ها به خون (غدد درون ریز) و ترشح آنزیم ها از طریق مجاری (برون ریز) است.

لوزالمعده به سیستم غدد درون ریز و گوارش تعلق دارد و بیشتر سلول های آن (بیش از 90٪) در قسمت گوارشی کار می کنند. با این حال، لوزالمعده وظیفه حیاتی تولید هورمون ها به ویژه انسولین را برای حفظ تعادل گلوکز خون (قند) و نمک در بدن انجام می دهد. در صورت عدم حفظ تعادل هورمونی شما مستعد عوارض جدی مانند دیابت خواهید بود.

هورمون های پانکراس

تولید هورمون های پانکراس از جمله انسولین، سوماتوستاتین، گاسترین و گلوکاگون نقش مهمی در حفظ تعادل قند و نمک در بدن ما ایفا می کند. هورمون های اولیه ترشح شده از پانکراس عبارتند از:

گاسترین

این هورمون با تحریک سلول های خاصی در معده برای تولید اسید به هضم غذا کمک می کند.

گلوکاگون

گلوکاگون با عملکرد برعکس انسولین به انسولین کمک می کند تا گلوکز خون طبیعی را حفظ کند. سلول های شما را تحریک می کند تا گلوکز آزاد کنند و این باعث افزایش سطح قند خون شما می شود.

انسولین

این هورمون با اجازه دادن به بسیاری از سلول های بدن برای جذب و استفاده از گلوکز، قند خون را تنظیم می کند.این باعث کاهش سطح گلوکز خون می شود.

سوماتواستاتین

هنگامی که سطح سایر هورمون های پانکراس مانند انسولین و گلوکاگون بیش از حد بالا می رود، سوماتوستاتین ترشح می شود تا تعادل گلوکز و یا نمک در خون حفظ شود.

پپتید وازواکتیو روده ای (VIP)

این هورمون با تحریک سلول های روده برای ترشح آب و املاح به داخل روده به کنترل ترشح و جذب آب از روده کمک می کند.

بیماری ها و اختلالات پانکراس

مشکلات در تولید یا تنظیم هورمون های لوزالمعده باعث ایجاد عوارض مربوط به عدم تعادل قند خون می شود. از بین تمام بیماری ها و اختلالات پانکراس، شناخته شده ترین آنها دیابت است.

دیابت نوع 1

اگر دیابت نوع 1 دارید، بدن شما هیچ انسولینی برای کنترل گلوکز خون تولید نمی کند. کمبود انسولین باعث ایجاد طیف وسیعی از عوارض می شود، بنابراین افراد مبتلا به دیابت نوع 1 باید انسولین مصرف کنند تا به بدنشان در استفاده مناسب از گلوکز کمک کند.

دیابت نوع 2

دیابت نوع 2 بسیار شایع تر از نوع 1 است. افراد مبتلا به دیابت نوع 2 ممکن است قادر به تولید انسولین باشند، اما بدن آنها به درستی از آن استفاده نمی کند. آنها همچنین ممکن است قادر به تولید انسولین کافی برای کنترل گلوکز در بدن خود نباشند. انتخاب های سبک زندگی، مانند رژیم غذایی و ورزش، نقش مهمی در مدیریت و پیشگیری از دیابت نوع 2 دارند.

سایر بیماری ها و اختلالات شایع مرتبط با پانکراس عبارتند از:

هایپرگلیسمی

این وضعیت به دلیل سطوح بالای غیرطبیعی گلوکز خون ایجاد می شود. می تواند ناشی از تولید بیش از حد هورمون گلوکاگون باشد.

هیپوگلیسمی

هیپوگلیسمی به دلیل سطح پایین گلوکز خون ایجاد می شود که به دلیل تولید بیش از حد انسولین است.

علیرغم این واقعیت که اکثریت سلول های پانکراس به عملکرد گوارشی اختصاص دارد، سلول های غدد درون ریز نقش مهمی در سلامت عمومی شما دارند. هورمون های پانکراس به طور مستقیم با برخی از شایع ترین بیماری ها از جمله دیابت مرتبط هستند.